Tin tức

Những sai sót thường gặp khi không rà soát tài khoản trước lập báo cáo tài chính

22 Tháng 12, 2025

Việc lập báo cáo tài chính (BCTC) là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của doanh nghiệp cuối mỗi kỳ kế toán. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn mắc phải các sai sót nghiêm trọng chỉ vì bỏ qua bước rà soát tài khoản kế toán trước khi khóa sổ. Cùng xem những sai sót thường gặp khi không rà soát tài khoản trước lập báo cáo tài chính qua bài viết của EasyBooks dưới đây để tránh những vấn đề không đáng có bạn nhé.

sai-sot-thuong-gap-khi-khong-ra-soat-truoc-khi-lap-bao-cao-tai-chinh-1

Mục lục

1. Rà soát tài khoản kế toán là gì? Vì sao cần thực hiện trước khi lập BCTC?
2. Cách thức rà soát tài khoản và một số lưu ý đặc biệt
3. Những sai sót thường gặp khi không rà soát tài khoản trước lập báo cáo tài chính
4. Cách hạn chế sai sót khi lập báo cáo tài chính

1. Rà soát tài khoản kế toán là gì? Vì sao cần thực hiện trước khi lập BCTC?

Rà soát tài khoản kế toán là quá trình kiểm tra, đối chiếu số dư và phát sinh trên các tài khoản kế toán để đảm bảo tính chính xác, đầy đủ và hợp lệ trước khi tổng hợp số liệu. Quá trình này bao gồm việc kiểm kê thực tế (như tiền mặt, hàng tồn kho, tài sản cố định), đối chiếu chứng từ với sổ sách, xác nhận công nợ với đối tác, và phát hiện sai sót như ghi kép, bỏ sót bút toán.

Kế toán thường áp dụng cho các tài khoản chính như tiền mặt (TK 111), tiền gửi ngân hàng (TK 112), phải thu khách hàng (TK 131), phải trả nhà cung cấp (TK 331), hàng tồn kho (TK 152-155), và vốn chủ sở hữu (TK 411-421). Việc rà soát sẽ giúp phát hiện và điều chỉnh sai sót kịp thời, tránh rủi ro khi quyết toán thuế hoặc kiểm toán, đảm bảo báo cáo tài chính (BCTC) phản ánh đúng tình hình tài chính doanh nghiệp.

2. Cách thức rà soát tài khoản và một số lưu ý đặc biệt

sai-sot-thuong-gap-khi-khong-ra-soat-truoc-khi-lap-bao-cao-tai-chinh-2

Quá trình rà soát tài khoản sẽ bắt đầu bằng kiểm tra số dư đầu kỳ, sau đó phân tích phát sinh và số dư cuối kỳ theo từng nhóm tài khoản (tiền mặt, phải thu, hàng tồn kho, TSCĐ, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí). Tiếp đến là kiểm kê thực tế (tiền mặt TK 111, hàng tồn kho TK 152-157, TSCĐ TK 211-244) và lập biên bản thừa/thiếu để điều chỉnh qua TK 138/338 nếu chưa rõ nguyên nhân.

Cuối cùng, doanh nghiệp sẽ cần đối chiếu sao kê ngân hàng (TK 112), xác nhận công nợ (TK 131, 331) và phân tích biến động bất thường giữa các kỳ. Ngoài ra, có một số lưu ý đặc biệt mà doanh nghiệp cần nắm được như sau:

Tiền và tương đương (TK 111,112,128,171): Kiểm kê tiền mặt khớp sổ sách; đối chiếu sao kê ngân hàng; đánh giá lại tỷ giá ngoại tệ cuối kỳ bằng tỷ giá ngân hàng giao dịch thường xuyên.
Phải thu/phải trả (TK 131,133,331,338,341): Lập biên bản xác nhận công nợ tất cả đối tác còn dư; so sánh TK 133 với tờ khai thuế GTGT chỉ tiêu 43; phân loại nợ ngắn/dài hạn và dự phòng nợ khó đòi lâu dài.
Hàng tồn kho và TSCĐ (TK 152-157,211-244): Kiểm kho thực tế, đánh giá chất lượng để trích dự phòng giảm giá; kiểm kê TSCĐ số lượng/giá trị, khấu hao, phân bổ CCDC (TK 242); xác minh xây dựng dở dang (TK 241) qua nghiệm thu.
Doanh thu/chi phí (TK 511,641,…): Kiểm tra đúng kỳ qua hợp đồng/giao hàng; so sánh doanh thu phát sinh với tờ khai thuế;…

Xem thêm: Hệ thống biểu mẫu báo cáo tài chính theo Thông Tư 99/2025/TT-BTC

3. Những sai sót thường gặp khi không rà soát tài khoản trước lập báo cáo tài chính

Dưới đây là những sai sót thường gặp khi doanh nghiệp không rà soát tài khoản trước khi lập báo cáo tài chính:

3.1 Sai lệch số dư tiền mặt và tiền gửi ngân hàng

Không rà soát tài khoản trước khi lập BCTC thường dẫn đến sai sót về số dư tiền mặt (TK 111) và tiền gửi ngân hàng (TK 112), gây lệch lạc báo cáo tài chính và rủi ro kiểm toán. Lỗi này xảy ra thường do các nguyên nhân sau.

Thiếu biên bản kiểm kê tồn quỹ với chữ ký đầy đủ của thủ quỹ, kế toán trưởng và ban giám đốc dẫn đến chênh lệch thực tế so với sổ sách.
Phiếu thu/chi không hợp lệ (thiếu dấu, chữ ký, chứng từ kèm theo), ghi kép hóa đơn hoặc thanh toán thừa gây sai số dư.
Không báo cáo quỹ định kỳ và hạch toán ngoại tệ không nhất quán, bỏ qua đánh giá lại tỷ giá cuối kỳ.
Hạch toán chậm trễ từ giấy báo Nợ/Có ngân hàng, thiếu sổ theo dõi chi tiết từng ngân hàng và không đối chiếu số dư cuối kỳ với sao kê.
Mở nhiều tài khoản khó kiểm soát, bỏ sót lãi tiền gửi hoặc hạch toán không khớp sổ phụ ngân hàng.
Không theo dõi nguyên tệ ngoại tệ và đánh giá lại sai tỷ giá liên ngân hàng.

Những lỗi này làm BCTC sai lệch, dẫn đến phạt thuế, tranh chấp hoặc kiểm toán từ chối. Do đó doanh nghiệp luôn phải kiểm kê thực tế, đối chiếu hàng tháng và đánh giá ngoại tệ đúng quy định để tránh vấn đề này.

3.2 Công nợ phải thu – phải trả không chính xác

Công nợ phải thu – phải trả không chính xác do việc rà soát mắc phải những lỗi như sau:

Không đối chiếu công nợ với đối tác, dẫn đến bù trừ sai đối tượng hoặc thiếu sổ chi tiết theo dõi từng khách hàng.
Hạch toán giảm nợ từ hàng trả lại/giảm giá mà thiếu hóa đơn hợp lệ, hoặc ghi nhận phải thu không khớp doanh thu (ví dụ: thiếu phiếu xuất kho).
Bỏ sót đánh giá lại ngoại tệ, không lập dự phòng nợ khó đòi, phân loại tuổi nợ sai, hoặc hạch toán phải thu sai kỳ.

Số dư chênh lệch với biên bản đối chiếu nhà cung cấp, theo dõi cùng đối tượng trên nhiều mã tài khoản mà không bù trừ.
Không đánh giá lại ngoại tệ theo tỷ giá liên ngân hàng cuối kỳ, hạch toán sai nội dung (thương mại/phi thương mại), hoặc bỏ sót lãi chậm trả/hàng giảm giá.
Công nợ lâu năm chưa xử lý vào thu nhập khác thiếu hồ sơ.

sai-sot-thuong-gap-khi-khong-ra-soat-truoc-khi-lap-bao-cao-tai-chinh-3

3.3 Doanh thu và chi phí ghi nhận sai thời điểm

Việc doanh thu và chi phí ghi nhận sai thời điểm sẽ làm sai lệch lợi nhuận và thuế TNDN trên BCTC. Lỗi này xảy ra thường là do các sai sót như là:

Ghi nhận doanh thu khi xuất hóa đơn thay vì chuyển giao rủi ro (hàng chưa giao hoặc dịch vụ chưa hoàn thành), hoặc ghi sớm từ đặt cọc chưa hoàn tất hợp đồng.
Bỏ sót doanh thu cuối kỳ (hàng giao nhưng chưa hóa đơn) hoặc ghi trễ từ năm trước, gây thiếu/thừa giữa các kỳ.
Sai phương pháp ghi nhận theo loại hình kinh doanh, như ghi nhận theo hoàn thành thay vì theo tiến độ dự án.
Ghi chi phí trước doanh thu tương ứng (như chi phí quảng cáo ghi đầu kỳ nhưng doanh thu sang kỳ sau), hoặc bỏ sót trích trước cuối năm (lương thưởng, khấu hao).
Phân loại sai chi phí vốn thành kinh doanh (giá vốn ghi chi phí thay vì trừ doanh thu), hoặc hạch toán chi phí cá nhân vào doanh nghiệp thiếu chứng từ.
Không điều chỉnh tỷ giá ngoại tệ cho chi phí nhập khẩu đúng kỳ.

3.4 Hàng tồn kho bị chênh lệch hoặc không phản ánh đúng thực tế

Việc hàng tồn kho bị chênh lệch hoặc phản ánh không đúng thực tế sẽ làm sai lệch giá vốn hàng hóa và lợi nhuận trên báo cáo tài chính. Lỗi này gặp phải thường do doanh nghiệp mắc phải những lỗi sau:

Kiểm kê cuối kỳ không đúng thời điểm khóa sổ dẫn đến tồn kho âm dù số dư dương, hoặc xuất kho nhầm mã hàng (bán A nhưng xuất B).
Nhập/xuất sai số lượng so với hóa đơn, gộp mặt hàng tương tự thành một mã gây nhầm lẫn định giá. Không trích lập dự phòng giảm giá hàng hỏng/mất mát, áp dụng phương pháp tính giá (FIFO/LIFO) không nhất quán giữa các kỳ.

Xem thêm: Quy định về hàng tồn kho theo Thông tư 99/2025/TT-BTC

3.5 Tài sản cố định và khấu hao ghi nhận sai

Ghi nhận sai tài sản cố định và khấu hao sẽ gây nên những sai sót về nguyên giá, giá trị còn lại và chi phí khấu hao. Điều này làm sai lệch bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh. Nguyên nhân gây nên điều này thường là do:

Ghi nhận tài sản hư hỏng, không sử dụng lâu dài vẫn giữ nguyên giá trên sổ sách mà không xóa sổ, hoặc thiếu hồ sơ pháp lý (hóa đơn, biên bản bàn giao) dẫn đến không đủ điều kiện ghi nhận.
Phân loại sai chi phí sửa chữa lớn thành TSCĐ thay vì chi phí kỳ, tạm tăng nguyên giá TSCĐ đang sử dụng chưa quyết toán sai thời điểm, hoặc không kiểm kê định kỳ gây thất thoát không phát hiện.
Trích khấu hao sai thời điểm (không từ ngày sẵn sàng sử dụng, tròn tháng thay vì theo ngày), hoặc tiếp tục trích cho TSCĐ tạm ngừng sửa chữa/di dời mà thiếu hồ sơ.
Không vốn hóa lãi vay đúng cho đầu tư xây dựng, thời gian khấu hao ngắn hơn sử dụng thực tế, hoặc ghi khấu hao sản xuất vào chi phí quản lý sai.

3.6 Chi phí trả trước và phân bổ không hợp lý

Doanh nghiệp có thể bị lệch lợi nhuận và thuế TNDN nếu không rà soát kỹ chi phí trả trước trước khi lập BCTC. Các nguyên nhân dẫn đến sai sót này có thể kể đến như là:

Thời gian phân bổ không hợp lý (bắt đầu từ ngày 01/01 nhưng thực tế từ 01/03), hoặc nhầm lẫn chi phí lớn như sửa chữa TSCĐ thành chi phí trả trước thay vì ghi nhận ngay hoặc vốn hóa.
Không nhất quán thời gian phân bổ giữa các mã TK tương tự, thiếu chứng từ hợp lệ (hợp đồng, hóa đơn), hoặc phân bổ sai tỷ lệ theo kỳ sử dụng.
Ghi nhận chi phí một lần vào TK 242 thay vì TSCĐ nếu đủ điều kiện lâu dài, hoặc tái phân loại ngắn/dài hạn sai khi lập BCTC.
Chênh lệch giữa sổ theo dõi chi tiết và sổ cái do hạch toán tăng/giảm không khớp chứng từ gốc, bỏ sót thuế GTGT khấu trừ.

3.7 Thuế phải nộp và nghĩa vụ thuế bị sai sót

Nếu thuế phải nộp và nghĩa vụ thuế bị sai sót, doanh nghiệp sẽ quyết toán sai và phải đối mặt với các khoản phạt hành chính. Nguyên nhân của việc sai sót này chủ yếu đến từ việc không rà soát kỹ các vấn đề như:

Số dư khấu trừ (TK 133) không khớp chỉ tiêu 43 tờ khai thuế GTGT thiếu bảng giải trình chênh lệch kế toán-thuế.
Bù trừ công nợ sai làm lệch chỉ tiêu phải thu/phải trả liên quan thuế đầu ra.
Ghi nhận thuế TNDN phát sinh sai bằng lợi nhuận kế toán trước thuế nhân thuế suất thay vì từ tờ khai 03/TNDN, bỏ sót chỉ tiêu M tiền chậm nộp nếu tạm nộp dưới 80%.
Với TNCN, kê khai sai cá nhân khấu trừ toàn phần vào phụ lục, tính sai thu nhập chịu thuế hoặc giảm trừ gia cảnh, thiếu ủy quyền quyết toán hợp lệ.

3.8 Số liệu giữa các báo cáo không nhất quán

Số liệu giữa các báo cáo tài chính không nhất quán thường xảy ra khi không rà soát toàn diện trước khi lập BCTC, dẫn đến sai lệch liên kết giữa Bảng cân đối kế toán (BCĐKT), Báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD) và Lưu chuyển tiền tệ. Sai sót này xảy ra khi doanh nghiệp mắc phải các lỗi rà soát như:

Số dư tài sản/nợ (BCĐKT) không khớp phát sinh doanh thu/chi phí (BCKQKD), như tiền mặt TK 111/112 lệch với dòng tiền hoạt động.
Thuế GTGT khấu trừ (TK 133) trên BCĐKT không đồng bộ với chỉ tiêu tờ khai thuế trên BCKQKD.
Lợi nhuận chưa phân phối (TK 421) đầu kỳ/kỳ sau không liên kết đúng giữa BCĐKT và BCKQKD do quên điều chỉnh hồi tố sai sót năm trước.
Thiếu đối chiếu chéo sổ cái-chi tiết, không chuẩn hóa hạch toán giữa chi nhánh/phòng ban, hoặc bỏ sót điều chỉnh lũy kế ảnh hưởng đa báo cáo.

Xem thêm: Doanh thu, chi phí kế toán theo Thông tư 99/2025/TT-BTC

4. Cách hạn chế sai sót khi lập báo cáo tài chính

cach-han-che-sai-sot-khi-lap-bao-cao-tai-chinh

Để hạn chế sai sót khi lập báo cáo tài chính (BCTC), doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, rà soát định kỳ và ứng dụng công nghệ hỗ trợ.

Xây dựng quy trình kế toán rõ ràng với phân công nhiệm vụ, kiểm tra chéo giữa các bộ phận và checklist kiểm tra hàng tháng/quý.
Đối chiếu định kỳ sổ cái-chi tiết, chứng từ gốc với thực tế (kiểm kê tồn kho, xác nhận công nợ).
Lưu trữ hồ sơ hệ thống hóa để dễ truy xuất và phân quyền rõ ràng giữa lập và kiểm tra báo cáo.
Sử dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp như Easybook để có thể tự động hóa nhập liệu, đối chiếu và cảnh báo sai sót, tích hợp AI phân tích xu hướng.
Đào tạo thường xuyên cho nhân sự về chuẩn mực kế toán VAS, luật thuế mới nhất và cập nhật kiến thức qua khóa học ngắn hạn.
Thực hiện rà soát toàn diện trước khóa sổ, lập biên bản sai sót và điều chỉnh hồi tố theo VAS 29 nếu cần nộp lại BCTC.

Việc không rà soát tài khoản trước khi lập báo cáo tài chính có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về tài chính và pháp lý. Nếu doanh nghiệp bạn đang tìm kiếm giải pháp kế toán thông minh, hãy thử trải nghiệm phần mềm Easybook để tự động hóa quy trình và giảm thiểu rủi ro ngay hôm nay!

Trên đây, EasyBooks đã giúp bạn tìm hiểu “Những sai sót thường gặp khi không rà soát tài khoản trước lập báo cáo tài chính“. Hy vọng thông tin này hữu ích tới quý bạn đọc, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị và phát triển bền vững.

Đăng ký dùng thử phần mềm kế toán doanh nghiệp EasyBooks ngay hôm nay để trải nghiệm cách quản lý sổ sách, thuế và hóa đơn dễ dàng – đúng chuẩn thông tư 99/2025/TT-BTC

ĐĂNG KÝ NHẬN TƯ VẤN VÀ DÙNG THỬ MIỄN PHÍ

Gửi thông tin thành công, Easybooks sẽ liên hệ sớm nhất đến với quý khách hàng!

———————————

EASYBOOKS – TỰ ĐỘNG HOÁ NGHIỆP VỤ KẾ TOÁN

EasyBooks đáp ứng đầy đủ nghiệp vụ quản trị tài chính kế toán cho mọi doanh nghiệp theo thông tư 88/2021/TT-BTC,133/2016/TT-BTC và 200/2014/TT-BTC.
Đưa ra cảnh báo cho kế toán khi hạch toán không hợp lệ, tồn quỹ âm – kho âm và không tuân thủ các nguyên tắc kế toán.
Tất cả tính năng và hệ thống báo cáo của phần mềm được xây dựng dựa trên quy chuẩn chung của Bộ Tài chính.
EasyBooks nâng cấp ứng dụng MIỄN PHÍ khi có thay đổi về chính sách kế toán, thuế, nghị định, thông tư.
Đánh giá hiệu quả kinh doanh chi tiết và tối giản thao tác, giảm thời gian nhập liệu chứng từ cho kế toán.